Diarhebion Llydaweg (iv)

Y tro hwn dewiswyd ychydig ddiarhebion sy’n ymwneud â gwahanol alwedigaethau. Maent i gyd i'w cael yn y ddwy ffynhonnell a restrir isod.

Er wech-mañ ez eus bet dibabet un nebeud krennlavarioù hag a sell ouzh ar micherioù. Meneget int holl pe er skrid 'Skeudenn empradur ar gevredigezh er grennlavarioaueg vrezhonek', gant Lukian Kergoat, e Bretagne et pays celtiques. Mélanges offerts à la mémoire de Léon Fleuriot 1923-1987 (Saint-Brieuc & Rennes, 1992), pe en dastumadenn gant Frañsez Kervella hag embannet e Skol e 1959.


40. An douar a guzh ar muntrerezh
A reer gant medisinerezh

Mae’r tir yn cuddio’r llofruddiaeth
A wneir gan feddygaeth

41. Doue a gas ar c’hleñved kuit;
Gant ar medisin ez a ar profid

Duw sy’n gwella’r afiechyd;
Y meddyg sy’n mynd â’r elw.

42. Nep a zo rok gant serjanted,
Sur, ma ne goll, ne c’hounez ket

Os bydd dyn yn haerllug wrth heddwas,
Bid sicr, os na fydd ar ei golled, ni fydd ar ei ennill

43. Mard eo yaouank hoc’h alvokad
E vo skarzhet deoc’h ho yalc’had

Os yw eich cyfreithiwr yn ifanc
Caiff eich pwrs ei wacáu

44. Pinvidikaat alvokaded
A ra tud sot hag aheurtet

Cyfoethogi cyfreithwyr
A wna gwirioniaid ystyfnig

45. Evit gounit da brosez prest
Ro da’z parner prezant pe fest

I ennill dy achos yn sydyn
Rho i’th farnwr rodd neu wledd

46. Panevet ar gemenerien
’Ve aet an dud gant ar c’helien

Oni bai am deilwriaid
Buasai’r cylion wedi cael pawb.
(Enghraifft brin o ganmol gwaith y teiliwr sydd yma, oherwydd, fel arfer, byddai’n hoff gocyn hitio i’r llafurwyr gwledig. Gan amlaf, byddid yn edliw iddo ei ddiogi, ei lythineb a’i anonestrwydd.)

47. Kreñv eo roched ur miliner,
Pakañ bep mintin ul laer

Cryf yw crys y melinydd,
Bob bore yn dal lleidr
(Ystyrid mai anonest oedd melinyddion. Mae’r ferf pakañ yn golygu ‘dal’ a hefyd ‘lapio’.)

48. Ur c’here a zo atav ur botoù fall en e dreid

Bydd wastad esgidiau gwael am draed crydd

49. Pep marc’hadour, hirio an deiz
A zo laeroc’h evit ar bleiz.
Ar bleiz a laer ur penn-chatal,
Ar marc’hadour, loen hag all,
Hag alies, ned eo ket gevier,
E laer Doue war an aoter

Mae pob masnachwr, heddiw,
Yn fwy o leidr na’r blaidd.
Mae’r lleidr yn dwyn un o’r gwartheg,
Tra bo’r masnachwr yn dwyn yr anifail a phob dim arall,
Ac yn aml, nid celwydd yw hyn,
Gwna ddwyn Duw oddi ar yr allor

50. Ar soner war e varrikenn
A ra d’ar yaouankiz vreskenn

Mae’r cerddor ar ben ei gasgen
Yn gwneud i’r ifainc symud yn wyllt

51. Tri beg a zo o harpañ ar bed:
Beg ar vronn, beg ar soc’h,
Hag ur beg all, ’vel a ouzoc’h

Tri phen blaen sy’n cynnal y byd:
Pen blaen y fron, pen blaen swch yr aradr,
A phen blaen arall, fel y gwyddoch
(Yr hyn sydd fwyaf arwyddocaol yma yw mai'r amaethwr sydd yn dilyn yr alwedigaeth fwyaf hanfodol)

52. Kazh maneget ne dal netra da logota

Di-werth cath fanegog i lygota

(Cyhoeddwyd y rhain gyntaf yn Breizh / Llydaw, rhifyn 45 (Rhagfyr, 2006), 24-25.)