![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg9NvERAumafSf1D2k_061SC8-Zr9XZD5bOmgcRLI_wsNtv33ERjooPHNEVK3f9fa2IMo0a5bYGd0jlw4tJruWjuAhXK2qQFliRio_sfvlxhqTb6OTlN9PG781zx3C9nBhLw4_ie3VzZB4/s400/Menez+Mikael+-+Brasparz.jpg)
Mae Brenniliz yng nghanol rhostiroedd hardd Menez Are (Monts d’Arrée) yng Ngorllewin Llydaw, nid nepell o Kommanna (Commanna) ac An Uhelgoad (Huelgoat). Dyma fro lle y bu traddodiadau cryf am an Ankoù (yr Angau), sef personoliad o farwolaeth, ac mewn llyfr comig a gyhoeddwyd yn 1977, ac a gyfieithiwyd i Lydaweg, lleolwyd anturiaeth y cymeriadau cartŵn Spirou a Fantasio yno, gan gyfuno hanes am yr Atomfa fodern, fodern - ar y pryd - â thraddodiad oesol yr Angau â’i bladur!
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj0xppVU6r7UG7oQCVYEdAN5hPkw0ASXPoHYxDQvCXPOTUO3sCZWm6ZZXkzeDWHd5Y_ukfCBfulHB8mQHsY0d3nAgVnavILLWCTO-aXIjaPQrhSvxFMylve8weAswCvR8FmZ0HHr90reVA/s320/ankou1600048.jpg)
Er na chynhyrchodd ond ychydig o drydan erioed, deil Atomfa Brenniliz i beri gofid i bobl y fro. Adeg ei chau,’roedd sôn am ddefnyddio’r gwaith datgymalu fel siampl i ddangos i’r byd beth a fyddai’n digwydd pan ddôi oes atomfeydd eraill yn Ffrainc i ben. Câi’r safle ei adfer, meddid, a byddai glaswellt yn tyfu eto ar lan y llyn yn lle’r concrit... ond nid felly y bu.
Cafwyd, fel sydd wedi digwydd o hyd yn hanes y diwydiant niwclear, fod y costau’n aruthrol. Yn 2006, yn ôl asesiad y Cour des Comptes, costiai’r gwaith datgymalu €482 miliwn, ugain gwaith yr hyn a ragdybiai’r rhai a oedd wedi datblygu’r safle.
Yn 2007, rhoddwyd terfyn ar y gwaith datgymalu, yn rhannol, hyd y deallaf, am fod y sylfaen goncrit yn galetach na’r disgwyl, ac yn ail am fod pryderon nad oedd y gwaith yn cael ei wneud yn iawn. Y cwmni cynhyrchu EDF (Trydan Ffrainc) a fu’n dadlygru’r adeilad ac yn clirio’r gwastraff niwclear o 1985 ymlaen, ond cafodd Criirad (Comisiwn ymchwil a gwybodaeth annibynnol ar ymbelydredd) fod elfennau ymbelydrol, sef plwtoniwm, cesiwm 137, ac actiniwm 227, y tu allan i’r atomfa, ar lan y llyn.
Yn ei ffilm newydd, myn Brigitte Chevet ei bod yn bryd cael astudiaeth epidemiolegol annibynnol ar drigolion ardal Brenniliz, am fod amryw hanesion am afiechyd yn y fro. ‘Bu hanner fy nghydweithwyr farw cyn cyrraedd eu 65 oed,’ meddai Michel Marzin, gŵr a fu’n beiriannydd yno.
Bydd DVD o’r ffilm ar werth cyn bo hir. Gweler:
No comments:
Post a Comment